Tất tần tật lộ trình học Backend từ A-Z cho người mới bắt đầu

Để xây dựng và quản lý hệ thống phía sau các ứng dụng, từ các trang web thương mại điện tử đến các nền tảng mạng xã hội, Backend đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo dữ liệu được xử lý mượt mà và bảo mật. Tuy nhiên, để thành thạo Backend, bạn cần có một lộ trình học tập rõ ràng, bài bản và phù hợp với từng giai đoạn phát triển của bản thân. Trong bài viết này, VTI Academy sẽ giúp bạn khám phá chi tiết lộ trình học Backend từ cơ bản đến nâng cao, giúp bạn trở thành một lập trình viên thực thụ.

Các lưu ý trước khi tự học lập trình Backend

Trước khi đi vào tìm hiểu lộ trình học Backend, có một số yếu tố quan trọng bạn cần cân nhắc để tối ưu hóa quá trình học tập và tránh những sai lầm không đáng có:

• Hiểu rõ về Backend và vai trò của nó: Trước hết, bạn cần nắm bắt được khái niệm và vai trò của Backend trong hệ thống ứng dụng. Backend không chỉ là phần phụ trợ mà còn đảm nhiệm các công việc như xử lý dữ liệu, giao tiếp với cơ sở dữ liệu, và đảm bảo tính bảo mật cho người dùng. Điều này giúp bạn có cái nhìn tổng quát hơn và xác định được mục tiêu học tập.
• Chuẩn bị kỹ năng lập trình cơ bản: Trước khi đi sâu vào Backend, bạn cần trang bị kiến thức cơ bản về lập trình như các cấu trúc dữ liệu, hàm, biến, cách điều khiển luồng chương trình. Các khái niệm này sẽ giúp bạn dễ dàng hơn trong việc tiếp cận những nội dung phức tạp sau này.
• Lựa chọn ngôn ngữ lập trình phù hợp: Mỗi ngôn ngữ lập trình Backend đều có những ưu điểm và đặc điểm riêng. Bạn nên lựa chọn ngôn ngữ phù hợp với nhu cầu và định hướng nghề nghiệp của mình. Ví dụ, Python, Node.js hoặc Java là những ngôn ngữ phổ biến và được sử dụng nhiều trong các dự án thực tế.
• Kỷ luật và kiên trì: Tự học đòi hỏi bạn phải có kỷ luật tốt. Học Backend có thể gặp nhiều thách thức với các khái niệm phức tạp như quản lý dữ liệu, API, và bảo mật. Vì vậy, kiên trì là yếu tố không thể thiếu để vượt qua các khó khăn trong quá trình học tập.
• Chọn tài liệu học tập uy tín: Với sự phát triển của Internet, có vô số tài liệu học tập miễn phí và trả phí. Tuy nhiên, bạn nên lựa chọn những nguồn uy tín như sách, khóa học trực tuyến từ các nền tảng có chất lượng cao để có thể học đúng hướng và đạt hiệu quả tối đa.

Lộ trình học Backend từ cơ bản đến nâng cao

VTI Academy sẽ gợi ý một lộ trình học Backend từ cơ bản đến nâng cao, bạn sẽ nắm vững tất cả các kỹ năng cần thiết để trở thành một lập trình viên Backend chuyên nghiệp

Giai đoạn 1: Nền tảng cơ bản

Giai đoạn đầu tiên của hành trình học Backend là xây dựng nền tảng vững chắc. Điều này không chỉ giúp bạn hiểu rõ các khái niệm cơ bản mà còn cung cấp nền móng cho các kỹ năng phức tạp hơn sau này.

• Học ngôn ngữ lập trình Backend: Bước đầu tiên là lựa chọn một ngôn ngữ lập trình phù hợp. Các ngôn ngữ như Python, Node.js (JavaScript), Java, Ruby hoặc PHP là những lựa chọn phổ biến cho Backend. Bạn nên tập trung học một ngôn ngữ duy nhất để nắm vững cú pháp và tư duy lập trình trước khi chuyển sang các khái niệm nâng cao.
• Hiểu về hệ thống máy chủ và cách hoạt động của web: Sau khi học ngôn ngữ lập trình, bạn cần tìm hiểu về các khái niệm cơ bản của hệ thống máy chủ. Điều này bao gồm hiểu cách một trang web vận hành từ phía máy chủ (server) và phía người dùng (client). Bạn nên nắm vững các giao thức như HTTP, HTTPS và cách gửi, nhận dữ liệu thông qua các phương thức GET, POST.
• Làm quen với cơ sở dữ liệu: Một trong những kỹ năng không thể thiếu của lập trình viên Backend là khả năng làm việc với cơ sở dữ liệu. Bạn cần học cách lưu trữ, truy xuất và quản lý dữ liệu. Các hệ quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ (SQL) như MySQL, PostgreSQL hoặc cơ sở dữ liệu phi quan hệ (NoSQL) như MongoDB là những công cụ bạn sẽ thường xuyên sử dụng.

Giai đoạn 2: Nâng cao kiến thức

Sau khi đã có nền tảng vững chắc, bạn sẽ tiếp tục với các khái niệm và kỹ năng phức tạp hơn, giúp bạn xây dựng những ứng dụng hoàn chỉnh và hiệu quả.

• API và Web Services: API (Application Programming Interface) là thành phần quan trọng trong việc giao tiếp giữa các ứng dụng. Bạn cần học cách tạo, triển khai và bảo mật API RESTful – một trong những kiến trúc phổ biến nhất trong Backend. Bên cạnh đó, bạn cũng nên làm quen với Web Services như SOAP, giúp các hệ thống giao tiếp với nhau thông qua mạng Internet.
• Cấu trúc dữ liệu và thuật toán: Kiến thức về cấu trúc dữ liệu và thuật toán là yếu tố cốt lõi để tối ưu hóa hiệu suất của hệ thống. Bạn nên học các cấu trúc dữ liệu như mảng (arrays), danh sách liên kết (linked lists), cây (trees) và đồ thị (graphs), cùng với các thuật toán cơ bản để xử lý dữ liệu nhanh chóng và hiệu quả.
• Kiến trúc phần mềm: Bạn cần học cách tổ chức mã nguồn theo các mô hình kiến trúc phổ biến như MVC (Model-View-Controller) để giúp mã nguồn trở nên dễ quản lý và bảo trì. Ngoài ra, việc tìm hiểu về microservices sẽ giúp bạn xây dựng các ứng dụng có khả năng mở rộng và chịu tải tốt hơn.

Giai đoạn 3: Triển khai và mở rộng

Ở giai đoạn cuối cùng, bạn sẽ học cách triển khai và quản lý ứng dụng trong môi trường thực tế, cũng như mở rộng quy mô hệ thống để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dùng.

• Triển khai ứng dụng: Học cách triển khai ứng dụng lên các dịch vụ lưu trữ đám mây (cloud hosting) như AWS, Google Cloud, Heroku, hoặc DigitalOcean là kỹ năng quan trọng. Bạn cần hiểu các khái niệm về máy chủ, cấu hình hệ thống, và cách quản lý phiên bản để đảm bảo ứng dụng hoạt động ổn định.
• Quản lý cơ sở dữ liệu phức tạp: Khi hệ thống mở rộng, việc quản lý dữ liệu sẽ trở nên phức tạp hơn. Bạn cần học cách tối ưu hóa truy vấn, bảo mật dữ liệu và triển khai các giải pháp caching như Redis hoặc Memcached để tăng hiệu suất xử lý.
• Cloud và các dịch vụ quản lý hệ thống: Nắm vững các dịch vụ đám mây như AWS, Azure hoặc Google Cloud để có thể tự động hóa và quản lý hệ thống hiệu quả. Bạn cũng cần tìm hiểu về Docker và Kubernetes để triển khai các ứng dụng dưới dạng container, giúp chúng hoạt động nhất quán trong mọi môi trường.

Backend cần học những gì?

Backend cần học rất nhiều kiến thức như: ngôn ngữ lập trình, cơ sở dữ liệu (Database), API và Web Services, triển khai và quản lý hệ thống, Cloud và Hosting Services...

Ngôn ngữ lập trình

Ngôn ngữ lập trình là yếu tố quan trọng nhất trong việc phát triển Backend. Có nhiều ngôn ngữ lập trình khác nhau để chọn, nhưng dưới đây là một số ngôn ngữ phổ biến được sử dụng trong Backend:

• Python: Đây là ngôn ngữ dễ học, thân thiện với người mới bắt đầu và có cú pháp đơn giản. Python được sử dụng phổ biến trong các dự án về phát triển web, khoa học dữ liệu và trí tuệ nhân tạo.
• Node.js (JavaScript): Node.js cho phép bạn sử dụng JavaScript – ngôn ngữ phổ biến nhất trên thế giới – để viết Backend. Node.js phù hợp với những ai đã quen với lập trình Frontend bằng JavaScript.
• Java: Đây là ngôn ngữ lâu đời và mạnh mẽ, thường được sử dụng trong các dự án doanh nghiệp lớn. Java có tính bảo mật và khả năng mở rộng cao.
• PHP: Ngôn ngữ này thường được sử dụng để phát triển các trang web, đặc biệt là các nền tảng như WordPress. PHP dễ học và có cộng đồng phát triển lớn.

Cơ sở dữ liệu (Database)

Lập trình viên Backend cần nắm vững cách lưu trữ và quản lý dữ liệu bằng cách sử dụng cơ sở dữ liệu. Có hai loại cơ sở dữ liệu chính mà bạn cần biết:

• Cơ sở dữ liệu quan hệ (SQL): Các hệ quản trị cơ sở dữ liệu như MySQL, PostgreSQL, và Microsoft SQL Server sử dụng ngôn ngữ SQL để truy vấn và quản lý dữ liệu theo cấu trúc bảng. SQL phổ biến trong các hệ thống cần lưu trữ dữ liệu có cấu trúc rõ ràng.
• Cơ sở dữ liệu phi quan hệ (NoSQL): MongoDB là ví dụ điển hình của cơ sở dữ liệu NoSQL, lưu trữ dữ liệu dưới dạng JSON hoặc BSON thay vì các bảng. NoSQL thích hợp cho các hệ thống cần quản lý lượng dữ liệu lớn và không đồng nhất.

API và Web Services

API (Application Programming Interface) là phương tiện giúp các ứng dụng giao tiếp với nhau. Một lập trình viên Backend cần hiểu cách tạo và quản lý API, đặc biệt là RESTful API – kiến trúc phổ biến trong các ứng dụng web hiện nay.

Bên cạnh đó, bạn cũng nên tìm hiểu về Web Services như SOAP, giúp truyền tải dữ liệu qua mạng giữa các hệ thống khác nhau. Hiểu biết về API và Web Services sẽ giúp bạn phát triển các ứng dụng có khả năng mở rộng và tương tác với nhiều hệ thống khác nhau.

Kiến trúc phần mềm

Kiến trúc phần mềm là cách bạn tổ chức mã nguồn và hệ thống của mình. Một kiến trúc phần mềm tốt giúp mã dễ bảo trì và mở rộng. Một số mô hình kiến trúc phổ biến bạn cần nắm:

• MVC (Model-View-Controller): Đây là mô hình thường được sử dụng trong các ứng dụng web, chia ứng dụng thành ba phần riêng biệt: Model (xử lý dữ liệu), View (giao diện người dùng) và Controller (liên kết giữa hai phần trên).
• Microservices: Đây là mô hình kiến trúc hiện đại, trong đó ứng dụng được chia nhỏ thành các dịch vụ độc lập. Microservices giúp ứng dụng dễ dàng mở rộng và bảo trì khi quy mô lớn lên.

Triển khai và quản lý hệ thống

Khi hoàn thành việc phát triển ứng dụng, bạn cần biết cách triển khai ứng dụng lên các máy chủ để nó có thể hoạt động trong môi trường thực tế. Các công việc quan trọng trong việc triển khai và quản lý hệ thống bao gồm:

• Quản lý máy chủ: Bạn cần hiểu rõ về cách cấu hình máy chủ và hệ điều hành. Linux là một trong những hệ điều hành phổ biến mà lập trình viên Backend thường sử dụng.
• Bảo mật hệ thống: Bảo mật dữ liệu và hệ thống là yếu tố không thể thiếu trong Backend. Bạn cần học cách triển khai SSL, bảo vệ API, và áp dụng các biện pháp an ninh như tường lửa, quản lý xác thực và phân quyền.
• Tối ưu hóa hiệu suất: Bạn cũng cần biết cách tối ưu hóa hiệu suất của hệ thống thông qua caching (ví dụ: Redis, Memcached) và cân bằng tải (load balancing).

Cloud & Hosting Services

Hiện nay, việc triển khai ứng dụng lên các dịch vụ đám mây đã trở nên phổ biến nhờ khả năng mở rộng và linh hoạt. Một số dịch vụ đám mây bạn nên làm quen:

• Amazon Web Services (AWS): AWS là dịch vụ đám mây phổ biến nhất hiện nay, cung cấp nhiều công cụ và dịch vụ cho việc lưu trữ, triển khai và quản lý ứng dụng.
• Google Cloud: Cung cấp các giải pháp đám mây tương tự như AWS, với ưu điểm về tích hợp tốt với các công cụ của Google.
• Microsoft Azure: Dịch vụ đám mây của Microsoft, phù hợp với các dự án liên quan đến công nghệ .NET và Windows.

Xem thêm: Khóa học Java Backend từ cơ bản đến chuyên sâu.

3 trang web học Backend chất lượng

Dưới đây là ba trang web nổi bật giúp bạn có thể bắt đầu và phát triển sự nghiệp Backend từ những khóa học cơ bản đến nâng cao.

Udemy

Udemy là một trong những nền tảng học trực tuyến phổ biến và được yêu thích nhất hiện nay. Điểm nổi bật của Udemy là cung cấp hàng ngàn khóa học về lập trình Backend từ các giảng viên chuyên nghiệp trên toàn thế giới. Với mức giá hợp lý và thường xuyên có các đợt giảm giá lớn, bạn có thể dễ dàng tiếp cận kiến thức chất lượng mà không cần phải tốn quá nhiều chi phí.

Các khóa học về lập trình Backend trên Udemy thường tập trung vào nhiều ngôn ngữ và công nghệ khác nhau như Python, Node.js, PHP, và Ruby. Mỗi khóa học đều cung cấp video hướng dẫn chi tiết, tài liệu đi kèm và các bài tập thực hành để bạn có thể áp dụng ngay kiến thức vào thực tế. Ngoài ra, Udemy cũng cung cấp chứng chỉ sau khi hoàn thành khóa học, giúp bạn có thể ghi nhận quá trình học tập và nâng cao giá trị bản thân trong mắt nhà tuyển dụng.

Coursera

Coursera là một nền tảng học tập trực tuyến được phát triển bởi các trường đại học hàng đầu trên thế giới như Stanford, Princeton, và Google. Coursera không chỉ cung cấp các khóa học cơ bản về lập trình Backend mà còn giúp bạn tiếp cận các chương trình cấp chứng chỉ chuyên sâu từ những giảng viên danh tiếng. Điều này đảm bảo rằng chất lượng nội dung học tập trên Coursera luôn đạt tiêu chuẩn cao.

Khác với Udemy, các khóa học trên Coursera thường có thời gian học dài hơn và yêu cầu cam kết học tập nghiêm túc. Tuy nhiên, lợi ích lớn nhất khi học trên Coursera là bạn có thể nhận chứng chỉ từ các tổ chức giáo dục uy tín sau khi hoàn thành khóa học, điều này sẽ giúp bạn tăng giá trị hồ sơ khi tìm việc. Bạn có thể học các khóa như "Back-End Development with Node.js," "Web Applications for Everybody," và nhiều khóa học khác từ các trường đại học danh tiếng.

Codecademy

Nếu bạn là người mới bắt đầu và muốn có một nền tảng học tập thân thiện, dễ sử dụng thì Codecademy là lựa chọn hoàn hảo. Trang web này nổi tiếng với phương pháp giảng dạy tương tác, cho phép người học viết mã trực tiếp trên trình duyệt mà không cần cài đặt bất kỳ phần mềm nào. Bạn có thể học cách lập trình Backend thông qua các bài học từng bước với sự hỗ trợ liên tục từ cộng đồng người học.

Codecademy cung cấp nhiều lộ trình học cụ thể, chẳng hạn như "Back-End Engineer" hoặc "Full-Stack Engineer," giúp bạn phát triển kiến thức từ cơ bản đến nâng cao. Mỗi khóa học đều bao gồm các bài kiểm tra và dự án thực tế, đảm bảo rằng bạn sẽ có kinh nghiệm lập trình thực tế khi hoàn thành. Ngoài ra, bạn có thể sử dụng bản miễn phí của Codecademy để học cơ bản, hoặc nâng cấp lên bản trả phí để truy cập vào các tính năng cao cấp như bài học nâng cao, chứng chỉ, và hỗ trợ cá nhân từ giảng viên.

Với một ộ trình học và nắm vững các kiến thức cần thiết, bạn sẽ sớm trở thành một lập trình viên Backend chuyên nghiệp. Nếu có thắc mắc gì thêm liên quan đến Backend thì comment ngay xuống dưới để VTI Academy giải đáp nhé!